ბავშვობაში დაბრუნებას სხვა ბევრ მიზეზთან ერთად კიდევ იმიტომ ვისურვებდი, რათა კიდევ ერთხელ მემგზავრა თბილისიდან ქობულეთამდე ღამის მატარებლით.
დღე, როცა ამ ნაწერს ვწერ, ჩემთვის დიდი საქმეების დღე არ არის. საღამომდე ყველა საქმე დავგმე და გადავწყვიტე ბავშვობის მოგონებებში ჩავიძირო.
ჩემი გონების კფსკერზე განისვენებს მოგონება იმაზე, თუ როგორ მივემგზავრებოდი, ოჯახთან ერთად, ზაფხულში, ქობულეთისკენ ღამის მატარებლით. როცა ამ მოგონებას ვაღვიძებ შიგადაშიგ მეღიმება, შიგადაშიგ ვნაღვლიანდები. რადგანაც ეს მოგონება ჩემთვის ძვირფასია და მას ჩემი გონების ფსკერზე სამუდამოდ შევინახავ, გადავწყვიტე დავწერო კიდეც. . .
ქობულეთი ჩემი მამულეთია. ჩვენ ყოველ ზაფხულს მივდივართ ქობულეთში დასასვენებლად და უახლოესი ნათესავების მოსანახულებლად. უშუქობისა და უგაზობის ხანას რომ ვეძახით, მე იმას უმანქანობის ხანსაც დავარქმევდი. სწორედ ამ უმანქანობის ხანაში ჩვენი მგზავრობის უპიორატესი საშუალება მატარებელი იყო. შევეცდები ყველაფერი წერის პროცესში აღვიდგინო:
გამგზავრების დღე
მამაჩემი დილით მიდის რკინიგზის სადგურის სალაროში, რათა მოახერხოს და ბილეთები იყიდოს. ამ დროს ყველა დასავლეთისკენ მიემგზავრება და მამაჩემს მოუწევს მთელი თავისი სანაცნობო წრე ჩართოს საქმეში, რათა ბილეთები გააჩალიჩოს. როგორც ყოველთვის ჩემს სამშობლოში სანაცნობო წრე ყველა პრობლემას აგვარებს და მამაჩემი ბილეთებს შოულობს. რეკავს და გვეუბნება რომ დღეს გამგზავრების დღეა.
ამ ზარის შემდეგ იწყება ჩემი მგზავრობისწინანდელი ნერვიულობა, რომელიც მხოლოდ მაშინ მთავრდება, როცა უკვე ვაგონში ვართ. ნერვიულობის მიზეზი კი მხოლოდ ერთია – მატარებელმა არ გაგვასწროს.
ბარგის ჩალაგებას ვიწყებ. განჯინაში ორი ზურგჩანთაა, ჩემთვის და ჩემი ძმისთვის განკუთვნილი. ჩემი ზურგჩანთა შედარებით პატარა ზომისაა. მე უმცროსი ძმა ვარ. იმ მდგომარეობაში ვარ, როცა ჩემზე ვერ იტყვით აღელვებულიაო – უფრო განერვიულებული. განერვიულებული იმაზე, რომ შეიძლება მატარებელმა გაგვასწროს. გარდერობიდან ვიღებ ყველაფერს, რაც კი შეიძლება რომ ადამიანმა ზაფხულში ჩაიცვას და ყველაფრის ზურგჩანთაში ჩატენვას ვიწყებ. დედაჩემი ხვდება რომ წასვლის წინა ნერვიულობა უკვე დამეწყო და მშვიდად მეუბნება, რომ ამდენი ჩასაცმელი ქობულეთში არ დამჭირდება, სულ ორი კვირით მივდივართ. მე ეს უფრო მანერვიულოებს და ჩანთის ჩალაგებაზე ხელს ვიღებ. ამ პროცესს ყოველთვის დედაჩემი ასრულებს . რამდენიმე წუთში ზურჩანთა სამგზავროდაა გამზადებული. ჯერ თორმეტი საათია. თბილისში ყოფნის შვიდი საათი ჩემს განკარგულებაშია. ჩავდივარ უბანში და ინერტულად ვიწყებ სიარულს ისეთ ადგილებში, სადაც ჩვეულებრივ დროს გავლა აზრადაც არ მომივა. თითქოს ვემშვიდობები გარემოს სადაც გავიზარდე. მე ხომ მივემგზავრები – მთელი ორი კვირით. საბოლოოდ მომწყინდება ხეტიალი. თვალს გადავავლებ მეგობრებს, რომლებიც ჯერაც ქალაქში არიან და ხმისამოუღებლად ვემშვიდობები. ამ დროს ბებიაჩემი სახლში ორცხობილებს აცხობს, გზაში რომ მივირთვათ.
სახლიდან გასვლის წუთები
ტელევიზორის თავზე დაკიდებული საათის ისრები რომ შვიდთან მივლენ, წასვლის დროც ესაა. ბებიაჩემი ჩანთაში გვილაგებს ორცხობილებს და მაცივარში საგანგებოდ გაციებულ წყალს, რომელიც ჯოჯოხეთივით გახურებულ მატარებელში მაინც გუბის წყალს დაემსგავსება, მაგრამ მაინც. ბებიაჩემი მკოცნის და ორი კვირით მემშვიდობება. ჩემი ნერვიულობა პიკს აღწევს. მე მისი დატოვება არ მინდა და ვთხოვ ჩვენთან ერთად წამოვიდეს. ბებიაჩემს ეცინება, კიდევ ერთხელ მკოცნის და მეუბნება ჭკვიანად იყავიო. და მივდივართ.
სამარშრუტო ტაქსი მიიზლაზნება. მე მცხელა, მწყურია, მეშინია მატარებელმა არ გაგვასწროს და მზად ვარ მძღოლს თავში რაც შეიძლება მაგარი რამე ვუთავაზო, რათა უფრო სწრაფად გააქანოს თავისი თუნუქის კოლოფი, რომელსაც თვითონ მანქანას უწოდებს და რომელსაც წინიდან “მერსედესის” ლოგო ამშვენებს.
ბაქანზე ყოველთვის თავქუდმოგლეჯილი ავრბივარ. ვხედავ რომ მატარებელი დგას, მაგრამ ისეთი შეგრძნება მაქვს რომ წამიწამზე დაიძრება. ამიტომაც ოჯახს ვაჩქარებ: ფეხი გამოადგით – მეთქი.
მატარებელში
ბაქანსა და ვაგონს შორის ნაპრალი, ჩემი რუბიკონია. როცა მას გადავლახავ ვმშვიდდები. სურნელმა, რომელიც ვაგონში შესვლისთანავე მეგებება, ჩემს ცნობიერებაში დიდი ხანია დაიმკვიდრა სახელი – “მატარებლის სუნი”. ის არცერთ სხვა სურნელს არ ჰგავს. მე ეს სურნელი გულისამრევად მეჩვენება (თუმცა, ამასწინათ, როცა ნათესავი გავაცილე და მატარებელში ბარგი შევატანინე, ეს გულისამრევი სურნელიც ნოსტალგიურად მომეჩვენა). გამცილებელი, რომელსაც ლურჯი უნიფორმა მოსავს და ეს უნიფორმა ძალიან წააგავს საბჭოურს, კუპემდე მიგვაცილებს. ის გვაიძულებს მისი შემოთავაზებული თეთრეული გამოვიყენოთ და სანაცვლოდ მამაჩემს ფულს სთხოვს. ჩვენ ამ წესს ვემორჩილებით, ვიხდით საფასურს, მაგრამ არ ვიყენებთ იმ თეთრეულს, რადგანაც მასაც მატარებლის სუნი აქვს.
მატარებელი დაიძრა და დაცხა. მე ისე აღარ ვნერვიულობ. დედა ორცხობილას მაწვდის. მე ვჭამ ორცხობილას და ვაყოლებ მაცივარში საგანგებოდ ჩაციებულ წყალს, რომელიც როგორც დაგპირდით უკვე კუპრივით ცხელია. მატარებელში არასოდეს მეძინება. არ ეძინება ჩემი ოჯახის არცერთ წევრს. მშობლები ძველ ამბებს ჰყვებიან. მე ეს ამბები მართობს.
ამ დროს წყლად გასაღებული კუპრი თავისას შვრება და ტუალეტში გავდივარ. თუკი ადამიანს არ უნახავს საქართველოს რკინიგზის საკუთრებაში მყოფი მატარებლის ტუალეტი, მას არ უნახავს მსოფლიოში ყველაზე საშიში ადგილი. ადგილი სადაც შეიძლება ონკანზე ხელის მოკიდებით ვენერიული დაავადება აითვისო. თუმცაღა მე ბავშვი ვარ და აქ მოშარდვა მხოლოდ იმიტომ მიღირს, რომ მერე უნიტაზზე მომაგრებულ გაცვეთილ პედალს ფეხი დავადგა და ამით გავერთო. ტუალეტის ონკანშიც კუპრი მოედინება.
კუპეში ვბრუნდები და მაინც არ ვიძინებ. ისევ მშობლების მოყოლილი ამბებით ვერთობი. თუმცაღა ვიცი, რომ წინ დიდი ნერვიულობა მელის. მოვა დრო, როცა ჩემი უფროსი (თუმცა იმ დროისთვის ჯერ კიდევ ასაკით პატარა) ძმა თავს გამოიდებს, რომ გაჩერებაზე ჩავიდეს და ოჯახს ახალი, ცივი წყალი მოაშველოს. მამაჩემი მას დაეთანხმება და ორივენი ჩავლენ. ამ დროს მე ისე მეშინია, მატარებელმა არ გამოასწროთ, რომ მზად ვარ საკუთარ შარვალში მოვშარდო. ისინი ასწერებენ ვაგონში დაბრუნებას და მე მოსაშარდად ისევ ჯოჯოხეთში მივდივარ.
საკუთარი თავისთვის მიცემულ პირობას ვერასოდეს ვასრულებ და მაინც ჩამეძინება. თან მშობლემის მოყოლილი ამბები ჩამესმის და ვერთობი.
ქუბულეთამდე რომ ათი წუთის სავალი გზა რჩება ბედნიერი ვარ. ჩემს ზურგჩანთას ვიკიდებ და ვაგონის შესასვლელისკენ მივრბივარ, სადაც ულვაშიანი და საბჭოურ ფორმაში გამოწყობილი გამცილებელი მხვდება, რომელსაც მატარებლის სურნელი ასდევნებია.
პლაჟზე გაკვირვებული ვუყურებ ლამაზ უკანალებს და ისეთი გრძნობები მეძალება, რომელსაც ახლა ვუძებნი ახსნას.
დავით გორგილაძე
18/12/2009
გორგილაძის ბლოგი 