გნებავთ რუსუდანი დაუძახეთ, გნებავთ მაკა

ელვა შიშველი ხის ტოტებს ხატავდა, თითქოს ბახუსნარევი ზევსი ღვთაებრივი ნადიმის შემდეგ ადამიანთა მოდგმაზე ბრაზობდა. გულღრძო ყასაბმა ცა მახვილით გაფატრა – თქეშად მოდიოდა. ტელევიზორში უჩვენებდნენ მხატვრულ ფილმს გიგანტური გველის შესახებ, რომელიც ის-ის იყო დენი ტრეხოს ანძაზე ამძვრალ  გმირს გადასანსლავდა. მაშინ პირველად დავინახე ანაკონდა და მივხვდი, რომ გველების შიში მთელი ცხოვრების მეგზურად ამეკიდებოდა.

ღამით დავსველდი. სიზმარი და მოლანდებები ერთმანეთში აირია. ვხედავდი, როგორ ეხვეოდა ჩემს საწოლს უშველებელი გველი და სადაც იყო წელში გადამამტვრევდა. მაშინ ბებიაჩემისკენ გადავბრუნდი და მძინარეს ხელი ჩავკიდე.

ჩემი ბებია 77 წლისაა და რუსუდანი ჰქვია, თუმცა მეორე სახელიც აქვს – მაკა. ამგვარად მხოლოდ მშობლიურ სოფელში, ხნიერი ხალხიღა მოიხსენიებს და ყოველთვის, როცა ასე მიმართავენ, თვალები უბრწყინდება და კარგ ხასიათზე დგება.

როცა მეკითხებიან, თუ სად გავიზარდე, არასოდეს ვპასუხობ: საქართველოში, თბილისში ან ვაზისუბანში, არამედ  დაუფიქრებლად ვეუბნები – ფილარმონიაში. მგონი, კარგა 30 წელიწადს, თუ მეტს არა,  რუსუდანი ფილარმონი მუშაობდა. პრაქტიკულად, ფილარმონიაში ვმუშაობდი მეც. მიწისქვეშა გასასვლელები, სცენის ქვედა საწყობი, დიდი საწყობი, სცენის მართვის პულტი მთავარი მემანქანის, გაიოზის დარად ვიცი, ან როგორც მურტალო იყტოდა, ალილუიასავით მაქვს დაზეპირებული. როცა ბებიაჩემმა თანამშრომელს პირველად სთხოვა ჩემი შვილიშვილი პულტთან დასვიო, გული ამიჩქარდა, ხოლო როცა ამ თანამშრომელმა კონცერტი გამახსნევინა, ანუ ფილარმონიის ლეგენდარული ფარდა ამაწევინა, თავი ყოვლისშემძლე მამაღმერთი მეგონა.

„რუსიკო როგორ ხარ?” – ჰკითხა ლიფტიდან გამოსულმა ალექსანდრე ბასილაიამ ბებიაჩემს და მაშინ მივხვდი, რომ რუსუდანი ჩვეულებრივი თანამშრომელი არ იყო. არა, განა თანამდებობით გამოირჩეოდა, უბრალოდ საკუთარი გულისხმიერება და პატიოსნება შეუცვლელ ადამიანად აქცევდა იმ კოლექტივში.

ფილარმონიაში წასვლა ზეიმი მარტო იმის გამო კი არ იყო, რომ „ქუჩის ბიჭებს”, აჩი მეფარიძეს, ქეთა თოფურიას და იმ დროის სხვა კაშკაშა ვარსკვლავებს ვხედავდი, უფრო დიდ დღესასწაულად ფენოვანი ხაჭაპური და კოკა-კოლა მიმაჩნდა. ბებიაჩემს მელიქიშვილის გამზირზე გადავყავდი, სადაც პატარა კაფე იყო – წყნარი და მუდამ გრილი, რომლის ლურჯად დაბურული ფანჯრები საოცრად მყუდრო გარემოს ქმნიდა. მგონი ახლა იმ ადგილას „ორი ლულაა” გახსნილი. იქ იყიდებოდა უგემრიელესი ფენოვანი – ფუშფუშა, დიდი, თხელი ფენებითა და ნამდვილი ყველით. რუსუდანი თავისი ხელით მიჭრიდა პატარ-პატარა ლუკმებად და კოკა-კოლასაც თვითონ მისხამდა. გეფიცებით, არასოდეს დამავიწყდება მისი კმაყოფილი სახე, როცა ყბაგამოტენილს მიყურებდა.

ფილარმონიის წლების მოსაგონარი ახლა ჩემი საძინებლის გარდერობში ინახება: ჯო ზავინულის, სეზარია ევორას, ქულიოს, ჯამოროქვაისა და ტანია მარიას ავტოგრაფები. ამ უკანასკნელის მიერ ნაჩუქარი ჭიქა კი სამზარეულოს საპატიო კუთხეში დგას.

თუკი რამ სასიხარულო საჩუქარი გაუკეთებიათ ცხოვრებაში, საუკეთესო ბებიაჩემის იყო. მომღერლების შემყურეს, ვკვდებოდი ისე მინდოდა მიკროფონი. ძვირი ღირდა და იაფიც რომ ყოფილიყო რა მეთქვა, რა ჯანდაბად მინდა – მეთქი? ერთ მისვლაზეც რუსუდანმა ვერცხლისფერი, ლამაზი მოყვანილობის მიკროფონი მაჩუქა, რომელსაც საყელოზე რუსული ასოები და ციფრები ეწერა. რა თქმა უნდა, ეს მიკროფონი ბუტაფორია გახლდათ – უხმო და უნიჭო მომღერლებისთვის განკუთვნილი რკინის ნაჭერი, მაგრამ ჩემთვის ეს იყო სიწმინდე. დიდი ხნის განმავლობაში ამ სიწმინდით კონცერტებს ვმართავდი, აგუგუნდებოდა Guns N Roses, Aerosmith, Scorpions და დაუვიწყარი ლაივები მქონდა სახლის სასტუმრო ოთახში, სადაც წარმოსახვაში ყველა ის ცრემლნარევი გოგო გაჰკიოდა ჩემს სახელს, ვინც კი ოდესმე მომწონებია.

ერთხელ კულისებში ვიდექით და რუსუდანმა მითხრა: „ხედავ? დარბაზში კაციშვილი არ ზის, მაგრამ ამ სცენაზე გასვლა მაინც მიჩქარებს გულს”. დავაკვირდი და მართლაც ეგრე იყო. რამდენიმე წლის წინ, როცა ბებიაჩემმა ფილარმონიაში მუშაობას თავი დაანება, მივხვდი, რომ ცხოვრების 30 წელიწადის ზარდახშაში ჩადება და მასთან ერთად ცხოვრება მოუწევდა. დაახლოებით ერთი თვის წინ ფილარმონიის სცენაზე მომიწია გასვლა, ოღონდ დარბაზი ამჯერად სავსე იყო. როცა რუსუდანს ამის შესახებ ვუთხარი, სევდიანად ჩაეღიმა და ვიგრძენი როგორ შეჯანჯღარდა იმ ზარდახშის სახურავი. „შეცვლილია იქაურობა?” – მკითხა. „ყველაფერი ისევ ისეა, როგორც შენ დატოვე” – ვუთხარი და თვალი ჩავუკარი.

ბაბუაჩემი 1988 წელს გარდაიცვალა და ბებიაჩემი დღესაც სიყვარულითა და მოწიწებით იგონებს მას – „ჯაფარიძე”; ბებიაჩემი ქუჩებს ძველებურად მოიხსენიებს და მაშინვე ვხვდები, რამდენად უყვარს მას თბილისი; ბებიაჩემი საკუთარ პენსიას ჩვენს საჩუქრებში ხარჯავს; პირველ კლასში რომ ვსწავლდობდი, ბებიაჩემი კარს უკან მელოდა და მე ამას ვგრძნობდი; როცა ჩემს რომელიმე ძმიშვილს სიცხე აუწევს, ყველაზე მეტად ბებიაჩემი განიცდის; ხუთი წლის წინ ბებიაჩემმა ფეხი მოიტეხა, მაგრამ წამოდგომა შეძლო, იმიტომ რომ ძლიერი ქალია; როცა კი რაიმე ჯილდოს მივიტან სახლში, ის ბებიაჩემის საკუთრება ხდება – ჯერ მეზობლებში ჩამოატარებს, შემდეგ ან კედელზე აკრავს ან პიანინოზე დგამს; ბებიაჩემი ყოველ საღამოს მითანხმებს დილის მენიუს და მზად მახვედრებს; ბავშვობიდან მოყოლებული, დედ-მამასთან უთანხმოებისას ბებიაჩემი ვახოსა და ჩემ მხარეს იჭერს; სანამ ბებიაჩემი სახლიდან გამოსვლის წინ კეთილ დღეს არ მისურვებს, ფეხს ვითრევ; ბებიაჩემს მშობლიური სოფელი მუდმივად ენატრება; ახალ ტყემალს ბებიაჩემზე უკეთ ვერავინ აკეთებს.

ჭექა-ქუხილიანი ღამის შემდეგ ანაკონდას შესახებ კიდევ სამი ფილმი გამოვიდა და ისეთი შეგრძნება მაქვს, რომ რუსუდანისთვის წლების წინ ჩაჭიდებული ხელი ახლაც არ გამიშვია. ხანდახან ვფიქრობ, რა უსახურია ჩემთვის ზურა დოიჯაშვილის ნამღერი „მელიქიშვილის გამზირი” – ია, ვარდი და ბზა აქ უადგილოა. ჩემთვის მელიქიშვილის მხოლოდ ის გამზირი არსებობს, სადაც ფილარმონია და პატარა კაფე დგას.